Jak wygląda kontrola fitosanitarna?

Rośliny oraz produkty roślinne, które mają być przedmiotem handlu na arenie międzynarodowej, muszą przejść kontrolę fitosanitarną.

U kogo może być przeprowadzona kontrola fitosanitarna?

Kontrola fitosanitarna może zostać przeprowadzona u każdego podmiotu prowadzącego produkcję sadowniczą, szkółkarską, warzywniczą oraz roślin ozdobnych. W wypadku krajów członkowskich Unii Europejskiej kontrola tego typu przeprowadzana jest w siedzibach przedsiębiorców, z kolei w momencie eksportu i importu materiałów pochodzenia roślinnego do lub z krajów, które nie są członkami UE, czynności kontrolne wykonywane są w momencie przekroczenia granicy.

Szczegółowe wymagania dotyczące kontroli tego typu zależą od przepisów obowiązujących zarówno w państwie docelowym, jak i państwie tranzytowym. Do przedmiotów, które muszą przejść kontrolę fitosanitarną, należą między innymi:

• sadzonki drzew i krzewów,
• cięte kwiaty,
• nasiona,
• ziarna zbóż,
• świeże warzywa i owoce,
• suszone warzywa i owoce,
• liście,
• ziemia,
• podłoża uprawowe,
• wyroby z drewna,
• środki transportu.

Kontrola fitosanitarna ma na celu wyeliminowanie ewentualności rozprzestrzeniania się szkodników.

Kto przeprowadza kontrolę fitosanitarną?

Wszyscy przedsiębiorcy zajmujący się produkcją sadowniczą, szkółkarską, warzywniczą oraz roślin ozdobnych mają obowiązek rejestracji w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Roślin i Nasiennictwa właściwym dla siedziby firmy. Podmioty zainteresowane obrotem roślinami lub produktami roślinnymi na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej muszą ponadto uzyskać paszport dla danego materiału roślinnego w wojewódzkim oddziale Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. To właśnie ta organizacja przeprowadza kontrolę fitosanitarną, sprawdzając historię upraw i sposób produkcji roślin, produktów roślinnych oraz przedmiotów, a także oceniając je pod względem wizualnym i na podstawie przeprowadzonych badań laboratoryjnych.

Przebieg kontroli fitosanitarnej

Kontrola fitosanitarna służy określeniu, czy rośliny, produkty i przedmioty roślinne oraz ich opakowania spełniają przyjęte w kraju docelowym lub tranzytowym wymagania fitosanitarne. Kontrola tego typu może polegać na badaniach makroskopowych, badaniach laboratoryjnych lub na kontroli dokumentów. W zależności od obowiązujących w państwie trzecim wymagań sanitarnych oraz rodzaju kontrolowanego towaru wykonujący czynności kontrolne inspektor może zażądać przedstawienia do wglądu historii uprawy lub produkcji roślin oraz produktów roślinnych i przedmiotów. W sytuacji, gdy ładunek stwarza niewielkie ryzyko sanitarne, kontrola może zostać ograniczona do oceny wizualnej. Dzieje się tak w wypadku towarów, dla których nie określono szczegółowych wymagań fitosanitarnych odnoszących się do miejsca uprawy lub wytwarzania, a do potwierdzenia, że są one wolne od organizmów kwarantannowych, nie jest wymagane przeprowadzenie specjalistycznych badań laboratoryjnych.

Jak przygotować się do kontroli fitosanitarnej?

Kontrola fitosanitarna wykonywana jest na wniosek podmiotu zajmującego się produkcją sadowniczą, szkółkarską, warzywniczą oraz roślin ozdobnych. Wniosek o jej przeprowadzenie musi zostać złożony do Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Powinien on zawierać:

• wskazanie roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów, które mają zostać poddane kontroli,
• wskazanie miejsca kontroli tożsamości lub kontroli zdrowotności,
• wskazanie miejsc przechowywania roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów do czasu uzyskania wyników kontroli,
• opis sposobu izolowania porażonych przez organizmy szkodliwe towarów.

​

Przygotowanie miejsca przeprowadzenia kontroli

Kontrola fitosanitarna zostaje przeprowadzona w miejscu zatwierdzonym przez Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Wnioskodawca musi więc zadbać, by w miejscu tym były zapewnione:

• wyodrębnione miejsca lub pomieszczenia do przeprowadzenia kontroli tożsamości i zdrowotności,
• naturalne oświetlenie lub oświetlenie sztuczne, które nie zmienia kolorów poddawanych kontroli towarów,
• stoły przeznaczone do przeprowadzania kontroli zdrowotności,
• urządzenia, narzędzia i materiały przeznaczone do:
  • wizualnej oceny towarów,
  • przygotowania towarów do dalszego testowania,
  • indywidualnego oznaczania i pakowania próbek w celu poddania ich dalszej analizie w laboratorium diagnostycznym,
  • plombowania i pieczętowania pobranych próbek,
  • odkażania obiektów, materiałów i wyposażenia wykorzystywanego podczas kontroli fitosanitarnej,
• urządzenia telekomunikacyjne pozwalające na utrzymanie bezpośredniej łączności z organami biorącymi czynny udział w kontroli fitosanitarnej,
• urządzenia do sporządzania kopii dokumentów.

W miejscu przygotowanym do przeprowadzenia kontroli fitosanitarnej ładunku musi być również zapewniona możliwość przechowywania towaru lub poddania go kwarantannie, przeprowadzenia zabiegów odkażania i oczyszczania zakwestionowanych produktów oraz zniszczenia zainfekowanych partii ładunku.

Kontrola fitosanitarna a certyfikat IPPC

Certyfikat IPPC jest przyznawany producentom palet drewnianych spełniających wymogi fitosanitarne UE poprzez stosowanie obróbki termicznej drewna w określonych warunkach techniczno-organizacyjnych. Paleta drewniana posiadająca ten certyfikat nie powoduje ryzyka przeniesienia chorób i szkodników podczas transportu towarów do krajów trzecich. Podmioty prowadzące produkcję sadowniczą, szkółkarską, warzywniczą oraz roślin ozdobnych, które chcą pomyślnie przejść kontrolę fitosanitarną, muszą korzystać z palet posiadających certyfikat IPPC.